Sau lưng mỗi đại nhân là một người đàn bà hay đàn ông tin tưởng vào người phối ngẫu của mình
Có người hỏi mình tại sao không rủ đồng chí gái đi tập Đông Phương Hội, mình nói không phải là đại nhân. Vợ mình không bao giờ nghe mình cả. Chỉ biết sai. Kêu mình điên điên, không ăn nhậu như chồng của bạn đồng chí gái. Lý do là sau lưng mỗi người đàn ông thành công, đều có một người đàn bà tin tưởng tuyệt đối và tài năng của chồng mình. Vấn đề là nhiều khi người đàn ông được người vợ giúp đỡ trở thành giàu có, nổi tiếng, nhìn lại thấy bà vợ mình quê mùa, không có chân dài tới nách nên buồn đời, như Christophe kêu “non, je ne t’aime plus”. Chán Mớ Đời
Người ta thường chỉ biết đến người thành công nhưng quên đến người phối ngẫu. Điển hình là bà thủ tướng Anh quốc, Margaret Thatcher, làm lớn ở Anh quốc, nhờ ông chồng, tề gia, lo cho con, không được tốt lắm vì nghe nói tên con trai phá làng phá xóm hơi nhiều. Trong cuộc đời, người thành công không bao giờ đạt được sự nghiệp một mình. Đều có sự giúp đỡ rất tích cực của nhiều người nhất là người vợ hay người chồng.
Mercedes Barcha Pardo, vợ của Gabriel García Márquez, đóng vai trò không thể thiếu trong hành trình trở thành một trong những nhà văn vĩ đại nhất thế giới, khôi nguyên giải Nobel về văn chương. Bà không chỉ là người bạn đời mà còn là nguồn cảm hứng, người quản lý tài chính, và người cố vấn, giúp ông tập trung vào sáng tác.
Bà Mercedes gặp ông Gabriel García Márquez vào năm 1941 tại Sucre, Colombia, khi bà mới 9 tuổi và ông 14 tuổi, trong một buổi khiêu vũ nơi ông đã cầu hôn bà một cách ngây thơ. Muốn nổi tiếng phải nghĩ đến lấy vợ ở tuổi 14. Kinh. Mối tình hữu nghị này kéo dài qua 14 năm thư từ và xa cách trước khi họ kết hôn vào năm 1958. Trong những năm đầu khó khăn, khi ông García Márquez là một nhà báo và nhà văn chưa thành danh, sự kiên định của Mercedes là chỗ dựa tinh thần cho ông.
Nhà viết tiểu sử Gerald Martin nhận xét: “Mercedes là kim chỉ nam của ông,” giúp ông vượt qua những giai đoạn tự nghi ngờ và áp lực của sự danh tiếng sau này.
Bà là nguồn cảm hứng cho nhiều nhân vật trong tác phẩm của ông. Úrsula Iguarán, người phụ nữ mạnh mẽ trong Trăm Năm Cô Đơn, phản ánh sự kiên cường của Mercedes. Fermina Daza trong Tình Yêu Thời Thổ Tả cũng mang những nét tính cách của bà, đặc biệt trong cách mô tả một cuộc hôn nhân bền vững và phức tạp. García Márquez từng nói: “Tất cả phụ nữ trong sách của tôi đều có bóng dáng của Mercedes.” Nguồn gốc Ai Cập của bà (cha bà là một dược sĩ gốc Ai Cập) góp phần tạo nên sắc thái huyền bí và đa văn hóa trong chủ nghĩa hiện thực huyền ảo của ông, tương tự như cách trang phục phản ánh di sản.
Việc sáng tác Trăm Năm Cô Đơn (1967) là minh chứng rõ nhất cho vai trò quan trọng của Mercedes. Năm 1965, khi García Márquez, lúc đó 38 tuổi, có cảm hứng bất ngờ trên đường đến Acapulco, Mễ Tây cơ. Bà Mercedes hủy chuyến nghỉ mát gia đình và thúc giục ông về nhà viết. Trong 18 tháng, ông giam mình trong phòng làm việc tại Mexico City, gọi là “hang động của mafia,” trong khi Mercedes chăm sóc hai con trai nhỏ, Rodrigo và Gonzalo, và quản lý tài chính trong cảnh túng thiếu. Kiểu phụ nữ khi xưa, anh chưa thi đỗ thì chưa động phòng. Nhốt ông ta trong nhà, chưa xong chưa cho ra đường.
Gia đình rơi vào khó khăn: họ bán xe hơi, vay nợ, và sống nhờ lòng tốt của bạn bè như Álvaro Mutis. Mercedes khéo léo đối phó với các chủ nợ, thậm chí thuyết phục một người bán thịt cho mua chịu. Khi bản thảo hoàn thành, họ không đủ tiền gửi 490 trang đến nhà xuất bản ở Buenos Aires. Mercedes cầm cố máy sấy tóc, lò sưởi, và máy xay sinh tố để có 160 peso, đủ gửi nửa bản thảo. Thành công của tiểu thuyết, bán hết 8.000 bản in đầu tiên trong vài tuần và đến năm 2020 đạt 50 triệu bản bằng 46 ngôn ngữ là minh chứng cho sự hy sinh của bà.
García Márquez đoạt giải Nobel Văn học năm 1982, và bà là người đứng sau vinh quang đó. Mình nhớ năm này ra trường thì thiên hạ nói đến ông ta, trước kia đâu biết ông này. Phải vào thư viện mượn sách ông ta để đọc, có thể vỗ ngực với Tây đầm là đã từng đọc 100 năm cô đơn, lúc đó mình mới 26 năm cô đơn. Nói chung là mình chỉ đọc có cuốn này thôi cuả ông ta. Thật ra bên Tây mình chỉ mượn sách của những tác giả nghe tên khi xưa để đọc nhất là mấy ông Tây bà đầm.
Khi danh tiếng của ông Gabriel García Márquez tăng vọt, Mercedes trở thành lá chắn bảo vệ ông, kiểu bà vợ ông Biden. Sự nổi tiếng mang đến vô số yêu cầu như phỏng vấn, diễn thuyết, và các mối quan hệ chính trị. Mercedes, được bạn bè mô tả là “thông minh sắc sảo” và “một thế lực tự nhiên,” quản lý cuộc sống công khai của ông với sự chính xác. Bà đọc nhiều tờ báo mỗi ngày, chọn lọc tin tức để ông nắm bắt mà không bị phân tâm, giống như cách các chiến lược gia quân sự (như trong câu chuyện Firebase Kate) phân tích thông tin. Bà cũng kiểm soát những ai được tiếp xúc ông, khéo léo từ chối các yêu cầu không cần thiết. Nhà văn Mexico Elena Poniatowska từng nói: “Mercedes là bức tường bạn phải vượt qua để đến với Gabo.”
Bà còn hỗ trợ ông trong các mối quan hệ xã hội và chính trị. García Márquez giao du với các nhân vật như Fidel Castro và Bill Clinton, và Mercedes điều phối những mối quan hệ này với sự tinh tế. Trong những năm 1970, khi ông bị chỉ trích vì quan điểm cánh tả, Mercedes tư vấn cách ông phản hồi công chúng, giúp ông tập trung vào văn chương. Ở Mexico, nơi họ định cư từ năm 1961, bà xây dựng một cộng đồng trí thức Mỹ Latinh, gồm Carlos Fuentes và Julio Cortázar, tạo môi trường sáng tạo cho chồng. Người ta nói gần mực thì đen gần đèn thì sáng nên giao du với các trí thức gia khác giúp đối thoại, hiểu rõ vấn đề hơn. Thay vì lên mạng như ngày nay chửi bú xua la mua.
Sau Trăm Năm Cô Đơn, Mercedes tiếp tục hỗ trợ García Márquez sáng tác các tác phẩm như Thuở Xưa của Tộc Trưởng (1975) và Biên Niên Ký Một Cái Chết Được Báo Trước (1981). Bà đọc bản thảo và đưa ra ý kiến, dù hiếm khi nhận công lao. Khi ông thành lập Quỹ Báo chí Mới Iberoamerican (FNPI) năm 1994, bà giữ vai trò Chủ tịch Danh dự, định hình sứ mệnh đào tạo nhà báo. Sau khi ông qua đời năm 2014, bà lập Quỹ Gabo năm 2017 để bảo tồn di sản của ông, tài trợ các sáng kiến văn học và báo chí.
Bản thân Mercedes để lại di sản sâu sắc nhưng kín đáo. Bà từ chối những lời ca tụng sáo rỗng, khẳng định sự độc lập. Bà qua đời tháng 8 năm 2020 ở tuổi 87, được các lãnh đạo và nhà văn, như Tổng thống Colombia Iván Duque, ca ngợi là “ngọn gió thầm lặng sau thiên tài của Gabo.” Thú thật mình chả biết bà ta là ai đến khi thấy báo chí đăng tải.
Nguồn gốc Colombia-Ai Cập và tuổi thơ ở Magangué mang đến cho bà Mercedes một bản sắc văn hóa phong phú. Bà giới thiệu cho ông García Márquez những giai điệu và truyền thuyết vùng Caribbean, thấm vào chủ nghĩa hiện thực huyền ảo của ông. Ngôi nhà của họ ở Mexico City là trung tâm văn hóa Mỹ Latinh, thể hiện sự hiếu khách và tài tổ chức của bà. Bà yêu thích sự riêng tư, giống chồng, và duy trì thói quen kỷ luật: ông viết vào buổi sáng, bà xem thư từ và lo việc nhà, để không gian sáng tạo riêng cho ông.
Bà cũng ảnh hưởng đến hai con trai. Rodrigo, một nhà làm phim, và Gonzalo, một nhà thiết kế, ghi nhận bà đã dạy họ cách sống với danh tiếng của cha mà vẫn theo đuổi con đường riêng, thể hiện sức mạnh của bà như một người mẹ.
Không có Mercedes, ông García Márquez có thể chỉ là một nhà văn tài năng nhưng vô danh. Sự hy sinh của bà trong sự nghiệp sáng tác Trăm Năm Cô Đơn, khả năng quản lý cuộc sống công khai của ông, và ảnh hưởng văn hóa là những yếu tố cốt lõi cho thành công của ông. Nhà viết tiểu sử Dasso Saldívar viết: “Mercedes không chỉ là người phụ nữ đứng sau người đàn ông; bà là nền tảng của thế giới của ông.” Câu chuyện của bà là bài học về sự đồng hành, kiên cường, và sức mạnh thầm lặng.
Socrate từng tuyên bố trước khi uống thuốc độc: bằng mọi cách phải lập gia đình. Nếu anh tìm được một người vợ tốt thì anh sẽ hạnh phúc. Còn nếu gặp phải một người phụ nữ xấu, thì anh sẽ thành một triết gia”. Mình chỉ muốn hạnh phúc chớ còn triết gia để cho người khác. Cuộc đời mình may mắn gặp đồng chí gái. Xong om
Ngày nay về hưu, mình nhất trí hỗ trợ mụ vợ học Tây ban cầm và hát karaoke. Biết đâu một ngày nào đó, đồng chí gái sẽ nổi tiếng trên YouTube, được khối tiền. Khỏi phải trồng bơ. Chán Mớ Đời
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
