Hôm qua có ông thần gần xóm mình muốn kết nối trên Facebook khiến mình thất kinh. Lý do là nhà ông thần số 49 C Hai Bà Trưng, mình phải mất một thời gian khá lâu để tìm lại trong ký ức hình ảnh căn nhà của gia đình anh ta. Lý do là nhà gỗ được làm sau Mậu Thân. Cư xá ty Công Chánh chấm dứt với căn nhà số 49B của bác Ngọc, bên dãy số chẵn là số 50, nhà của ông Sâm, trưởng ty Công Chánh, bố của thằng Chiến mà mình hay chơi khi xưa hồi học tiểu học.
Mình đoán ông thần trên mình vài tuổi vì thấy là bạn của anh Hạnh, Chính Trị Kinh Doanh, người đi leo núi Kilimanjaro với mình. Có lần ông thần này hỏi mình về căn nhà màu đen của gia đình anh ta khiến mình như bò đội nón. Có nhiều người hỏi mình nhiều chuyện quái đản. Cứ làm như mình là ma xó của thầy Chiêm. Nghe kể, mệ ngoại mình lấy chồng xứ Xiêm-La, rồi buồn quá vì ông chồng có vợ bé hay sao đó, nên mệ ngoại ôm con về lại Việt Nam, đem theo cái tượng Phật về Huế. Bố của thầy Chiêm mới xin rồi nổi tiếng thầy bói từ đó ở Huế rồi truyền cho thầy Chiêm sau này vào Đà Lạt làm ăn. Sau này vợ thầy CHiêm qua đời nên thầy lấy em vợ cho trọn tình gia cảnh. Vợ thầy Chiêm mua lại cái xập của dì Bộ, cạnh hàng mẹ mình nên mình hay gặp thầy Chiêm khi xưa ở chợ. chiều ông ta ra đón vợ về.
Dì Bộ, khi xưa làm cho cô Ba CHỉ, tiệm Bình Lợi, để dành tiền, ra riêng, mua cái xập, rồi lấy hàng của cô Ba Chỉ bán. Đến khi lấy chồng, gặp thằng lười, đánh bài mắc nợ nên phải bán cái xập để trả nợ cho chồng. Khi xưa, ở Đà Lạt nhất là ngoài chợ, cảnh chồng đánh bài mắc nợ mình thấy hoài nên sau này, không bao giờ mình đánh bài.
Cạnh hàng dì Bộ, là hàng dì Liên, cũng một thời làm việc cho cô Ba Chỉ, tiệm Bình Lợi, bán dừa. Lúc mình đi Tây thì dì chưa chồng nên không biết sau này ra sao.
Trở lại ông thần ở số 49 C Hai BÀ Trưng. Mình đoán là nhà của thằng Hiếu, học Yersin với mình khi xưa, số 51 nên khi nhà ông thần xây căn nhà gỗ hai tầng, sơn verni để giữ cho gỗ tốt, khỏi mục nên lâu ngày thành màu đen. Do đó mới lấy số 49 C, thêm số của tiếp theo nhà của bác Ngọc là 49 B. Hồi đầu năm đi Úc Đại Lợi lại quên đi tìm bác Ngọc. Bác này khi xưa hay đánh bài với ông cụ mình, bạn đánh bài hay gọi bác là Rô-be, chắc tên thánh của bác. Lý do là có dạo hai người con gái của bác ở Úc có liên lạc với mình. Mình khi xưa có chơi với thằng Chân, con trai của bác, đến khi gia đình này đổi về Sàigòn trước 75 thì mất tông tích. Nghe kể thằng Chân bị pháo kích của Việt Cộng trong những ngày cuối cùng của chiến tranh và chết.
Kế nhà bác Ngọc 49B, là nhà bác Hân, có con gái khá đông. Chỉ nhớ chị Huệ, chị Hương học Việt Anh. Sau này chị Hương lấy ông Tôn Thất Trai, dạy toán ở trường Trần Hưng Đạo, cắm dùi miếng đất trước nhà, xây căn nhà nhỏ. Nghe nói sau này bán bún bò nổi tiếng lắm. Nay nghe nói ở San Diego nhưng mình chưa tìm lại được. có gửi i-meo qua nhóm thân hữu Đà Lạt nhưng không được hồi âm.
Giữa hai căn 49 B và 49 C là cổng vào vườn của bà làm vườn, không nhớ tên. Chỉ nhớ mình và thằng Khánh Ù, con ông Phúc, hò nhau ăn cắp buồng chuối của bà ta, bị chửi mất dép cả tháng, rồi đem quăng buồng chuối lại qua hàng rào. Chỗ này tới mùa bắp sú hay xà lách là xe hàng đến đậu rồi mấy người chặt sú, quăng lên xe. Thường là được những người có tiền ở Đà Lạt như bà Marcel, ở đường Phan đình Phùng, cạnh Ga-ra Phan Xứng bỏ tiền ra mua trước nên rẻ. Lý do là nhà làm vườn cần tiền để chuẩn bị cho đợt tới như mua phân bón này nọ, nên hay phải bán sú, hay choux fleurs trước khi đến mùa hái. Ở Đà Lạt , mình phục bà Marcel, bà ta lái xe hàng đi mua rau cải Đà Lạt chở về Sàigòn bán,… ông Marcel hình như có 3 vợ, 18 người con nên nuôi mệt thở. Có dạo mình học với Dương Quang Phước, sau qua Văn Học thì học với em hắn là Dương Quang Trí. Trí dễ thương lắm hay đi lái máy cày vì ông Marcel có vườn trên Đa Thiện. Anh chàng cày đất của bố mình xong, mấy nhà vườn bên cạnh nhờ cày luôn nên anh ta có tiền, lâu lâu chạy qua nhà mình rủ đi ăn chè Mây Hồng, ở đường Tăng Bạt Hổ. Tên này kết chị Nga có bác Tám, chè Mây Hồng nên hay rủ mình là vậy. Sau này về Đà Lạt, mình có gặp Trí lại một lần thì mấy tháng sau nghe qua đời. Chắc uống rượu nhiều quá.
Ông thần 49 C nên biết khá nhiều người trong khu vực đó như anh Phống, thủ khoa Võ Bị, ra trận đầu tiên chết, hay trước nhà anh ta có bác gì quên tên, anh của bác Tô trên đường Thi Sách và nhà của hai dì Thanh Trúc, con bà gì quên tên. Mình có gặp lại dì Trúc tại Nam Cali sau này dì dọn ra Riverside thì hết gặp.
Nói chung ai đọc bài mình kể chuyện Đà Lạt xưa thì ít ai biết mình nên họ hay hỏi. Thậm chí như anh Ngọc, đai đen Thái Cực Đạo, ở xóm Pasteur, khi xưa đánh bóng bàn với mình hay đi ăn chè, cũng không nhớ cho nên mình quen cảnh thiên hạ cứ hỏi tông tích mình. Mới nhận được còm của anh Ngọc “Sony NguyenUsa Nhớ ra rồi, Sơn đánh bóng bàn hay, có lần hạ Hoàng mạnh Toàn ở nhả ô Nghi. Còn nụ cười khó nghe mình hay chọc AE khi đánh bóng bàn , có lần bác Tô nghe, góp ý với Toàn, sợ quá không dám cười nữa! Chắc gần 60 rồi!. Xung quanh xóm còn nhiều cái hay lắm; như trên Calmette có 3 người nổi tiếng : anh Ng Đức Quang( k1 CTKD- du ca), anh Huỳnh bá Tuệ Dương (k3 CTKD- phó ty KT và giảng ở CTKD Dalat), chị Lệ Khánh ( con ông Dương Mân- em là gái trời bắt xấu); xóm công Chánh có 3 người đẹp: Hoàng Giang (đối diện nhà ô Lào ), Lâm Đồng (em Lâm Viên , ở sát nhà Sơn), Hải ( con mụ Đàn, cũng sát nhà Sơn) tuy không sắt như Bích Thuỷ (?) dốc Nga ba Chùa nhưng cung làm siêu lòng mấy anh thế he mình. Hôm nay nhớ rõ Ku Sơn rồi, chắc hết ‘ chán mớ đời’”.
Anh Ngọc nhắc đến Hoàng Giang, nghe nói đi vượt biển rồi mất tích luôn, Lâm Đồng con bà Hiển, em của anh Kiệt, an ninh quân đội, nghe nói sau 75 lấy ca sĩ Duy Quang thì phải, còn Hải con bác Đàn thì mình không biết vì đến ở sau 75. Mình chỉ nhớ nhà bên cạnh bà Đàn là nhà bà Ron. Em bác Phú, nay ở Seattle, trên 100 tuổi. Mình có gặp lại năm ngoái chị Mẫn, con của hai bác ở Seattle. Nay thằng Long xây căn nhà to đùng nơi sân khi xưa mình hay chơi bắn bi với đám trong xóm. Nghe nói con Thu ở căn nhà cũ nhưng thấy xây lại mấy tầng. Mình về không gặp lại, chỉ nghe nhà kể thôi.
Còn nhà Khánh Ù, con ông Phúc thổi kèn cho ban nhạc trường Võ Bị, bán lại cho con ông Thạc, cư xá Địa Dư. Ông Thạc tuy làm cho nha Địa dư nhưng cũng có cái xập, cuối tuần ra chợ làm thợ Hàn với ông Hai, anh thì phải. Làm mấy cái đồ tưới cây cho nhà vườn, gánh nước tưới cây. Ngoài chợ hay gọi ông Hai thợ thiếc. Hàn đối diện tiệm Bình Lợi của cô Ba Chỉ. Hai người này có người em út tên gì quên tên. Khi xưa thích dì Gấm, làm cho nhà mình. Nên hay lên nhà mình thỏ thẻ tán dì gấm. Đùng cái có tin dì Gấm mang bầu với ông Tư Thân, trên số 4, chạy giặc Mậu Thân xuống ở nhà ông Tước. Buồn đời anh ta đi lính và chết trước 75. Dì Gấm về Huế sinh con, được thằng con trai nên bà Tư Thân về Huế năn nỉ xin đem vào Đà Lạt nuôi. Nghe nói người con sau này vẫn ở Số 4.
Như có ai nói là cũng ở xóm Địa Dư nhưng sao không biết mình. Mình chỉ kể về xóm Địa Dư chớ đâu có ở cư xá Điạ Dư. Xóm này mình chỉ biết hai mạng là Phạm Ngọc Liên, học chung ở Yersin khi xưa và Văn Tài Phát. Liên thì mình có gặp lại tại Cali mấy lần, còn Văn Tài Phát thì mình có i-meo trước khi về Đà Lạt nhưng hắn ít khi xem i-meo nên khi mình rời Đà Lạt, hắn mới đọc thì quá trễ. Sau này có con của bác Nguyễn Văn Tước, hay chạy chiếc xe Lambretta, có liên lạc với mình. Mình có điện thoại cho bác Tước ở Gia-nã-đại, hỏi thăm dùm cho bố mẹ mình một lần. Nghe nói bác bây giờ đi đứng khó khăn. Ông thần Dũng này học trên mình vài năm, sau đi lính, ngành an ninh quân đội nên khá rành dân trong xóm , xóm trên xóm dưới. Hắn mê chị Lan, con bác Tân Gầy, số 47A, học Bùi Thị Xuân. Mình có hỏi muốn liên lạc không vì chị Lan nay ở San Jose. Mình cho điện thoại. Dân xóm Địa Dư thì mình có gặp lại một người rất nổi tiếng, làm lớn ở Việt Nam tại Hà Nội. Cô nàng cho biết là biết em mình, bố mẹ mình, hoá ra em của thằng Hùng mà mình hay đá banh khi xưa. Nhà sát nhà chú Be và ông Lào. Còn như gia đình chú Be, ông Lào thì mình không có dịp gặp lại. Lý do họ không biết mình, chỉ biết bố mẹ mình thôi. Còn Chú Be thì dọn đi đâu.
Xóm Địa Dư gồm 3 dãy nhà hai tầng, không nhớ mỗi dãy có bao nhiêu căn hộ, 3 hay 4. Phía trên thì có chiếc cầu gỗ đi từ đường Hai Bà Trưng đi vào, còn phía dưới thì phải đi xuống mấy thang cấp. Dãy đầu tiên, đi từ dốc Hai Bà Trưng thì mình chỉ nhớ có gia đình ông Thạc, thợ thiết với ông Hai. Có đường hẻm băng từ Hai Bà Trưng qua Phan Đình Phùng, sau đó đến dãy nhà Phạm Ngọc Liên và Văn Tài Phát. Sau này hình như gia đình Phạm Ngọc Liên mua được nhà bên đường Hàm Nghi nên dọn về bên đó. Sau dó có mấy thang cấp đến một sân lớn, mấy ông công chức khi xưa ở xóm này hay chơi Pétanque. Mình hay bò xuống đây bắn bi hay đá banh với đám con nít cùng lưới với mình. Chỗ này có nhà vệ sinh cho cả xóm. Hình như có 3, hay bốn nhà cầu, một phía có cái bể nước để bà con giặt quần áo. Sau đó thì đến dãy nhà ông Lào, Chú Be và TTM. Đến con đường hẻm đi qua đường Phan Đình Phùng, chỗ cái giếng vườn ông Ba Đà và bà Tôn Sanh, bà con chi với mẹ mình. Rồi đến xóm Công Chánh.
Năm 1992, về Đà Lạt lần đầu tiên thì mình có đến thăm gia đình bác Bửu Duy. Hình như có ai hỏi mình có nhớ đến anh Tý, con trai đầu của bác Duy, của bà trước. Nhớ chớ. Còn về thì nghe thằng Vinh, Dũng, con Hương chết. Thằng Hồ thì nghe nói di dân qua Mỹ, ở đâu Texas nhưng chưa gặp lại. Chắc còn nhỏ nên không nhớ mình. Con Hà thì ở Úc Đại Lợi. Có ghé thăm bác Nhị, cạnh nhà ông Lào. Nghe nói thằng Miều đã chết, còn thằng Toàn thì ở Hoa Kỳ thì phải còn thằng Bảo thì ở Vũng Tàu. Thằng Bảo học Yersin trên mình một lớp. Khi xưa, hai thằng nuôi vịt để bán. Vịt mình mới lớn một tí, ông cụ kêu người làm làm thịt nên mình mất vốn luôn, hết nuôi.
Ở Cali mình có gặp lại gia đình bác Bửu Ngự, tiệm Thanh Nhàn khi xưa ở khu Hoà BÌnh. Sang Cali, gia đình bác mở tiệm Thanh Nhàn tại Bolsa nên mình tìm ra. Mình nhớ ơn bác Bửu Ngự, khi xưa lúc ông cụ mình bị bắt, lên án 18 năm tù, không ai dám ghé nhà mình, sợ liên luỵ với gia đình phả động. Chỉ có bác Ngự ghé lại thăm và khuyên mẹ mình ráng giữ gìn sức khoẻ để nuôi bầy con 10 đứa. Mình có đi ăn đám cưới thằng Hội, con trai đầu của bác. Lấy Giáng Ngọc, con gái của nhạc sĩ Tùng Giang. Đám cưới này lạ lắm vì tổ chức ngày thứ 5. Lý do là các ca sĩ đi show vào cuối tuần. Con của hai bác đều thành công. Có cô con gái thứ nhì lấy con trai của đại tá Phạm Ngọc Thảo. Thiếu tá Phong, đại đội 302, tiểu đoàn 204 khi xưa, kể là đi ăn đám cưới, lần đầu tiên mới thấy bác Ngự gái cười. Nghe nói bác Ngự trai đã qua đời, còn bác gái nay trả nhớ về không.
Mình có ghé thăm bác Tân Gầy, mẹ của thằng Đôn, hay đánh lộn với thằng Thọ, con ông cai trường Đa nGhĩa. Sau này nghe nói bác nằm một chỗ nên chỉ hỏi thăm cô con gái Út tên Tú thì phải. Nghe nói Bác cũng mới qua đời.
Mình có gặp lại thầy Trịnh Minh Đức, dạy Pháp văn mình khi xưa. Thầy là con của ông Điện, nhà bên cạnh bác Nhị. Gia đình dì Tân, bà con với mình, con bà Dụ, chị bà Võ Quang Tiềm thì mình gặp mỗi lần về Đà Lạt, có ông thần Thăng, bà con khi xưa hay chơi với nhau. Bên cạnh là nhà của ông Võ Văn Địch. Mình có chơi với Võ Việt Điểu khi xưa, anh tên Thắng, có liên lạc lại , nay ở Virginia. Nghe nói làm cho cơ quan CIA thì phải. Đinh gia Trực cho mình I-mèo của chị Lực nhưng lâu quá cũng không liên lạc lại. Ở xa quá, chỉ mừng là biết hàng xóm còn sống thôi.
Hàng xóm thì mình có gặp lại chị Hợp, chị Hiền ở san Jose, Hiếu, Hà còn bác Hoà. Tí Em, Nguyên con bác Tước, còn thằng Bi, Bé Lớn , Bé Nhỏ thì không. Chị Gái thì ở Cali nhưng lái xe mất cả 2 tiếng nên cũng chưa có dịp gặp lại. Chị Gái khi xưa hay cho mình mượn truyện để đọc. Về Sàigòn thì Tí Em và Nguyên mời đi ăn, cái tiệm rất ngon, có thực đơn dầy như cuốn tự điển bách khoa. Kỳ về Sàigòn qua, chỉ có 1 ngày ở Sàigòn nên tranh thủ gặp mấy người em họ bên ông ngoại mình. Hàng xóm có nhà bà Vinh nhưng từ khi dọn xuống CHi Lăng thì gia đình không còn liên lạc nữa. Bà Vinh có mấy người con như anh Thanh đi Pháo Binh, anh Tú, học khoa học ở Sàigòn, chị Tân, rồi đến thằng Tiến thua mình 1 tuổi, rồi đến con Tâm, con Tuyết. (Còn tiếp)
Mình được thiên hạ gửi cho đâu trên 2000 tấm ảnh về Đà Lạt xưa. Để khi nào rảnh mình lựa ra một số ảnh rồi kể chuyện đời xưa.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
