Giai cấp trung lưu và nghèo mua 75% xa xỉ phẩm

 

Thấy trên mạng, người Tàu tải các cờ-líp hàng hoá xa xỉ đều được sản xuất bên tàu và bán với giá khủng, họ kêu gọi khách tiêu thụ, nên gửi mua thẳng từ Trung Cộng. Thậm chí họ nói cả đồng hồ Thụy sĩ khiến mình thất kinh. Hôm trước, ở hội Toastmasters có ông Mỹ độ tuổi mình, ăn bận rất sang trọng kiểu cổ, như áo sơ mi, là có nút cài chớ không dùng hạt nút. Ông ta kêu mình kiến trúc sư mà ăn bận lôi thôi, khiến mình buồn cười, nói là nông dân ở trong vườn chỉ thấy sóc và coyote khiến thiên hạ cười.

Nhớ dạo mới phát hiện mối tình hữu nghị, còn đả thông tư tưởng với đồng chí gái, mình nghe lời bà đồng nghiệp kêu có người chị bán cho Gucci, kêu 50% khuyến mãi nên mua tặng cho đồng chí gái.. giá $150 thay vì $300. Đồng chí gái bỏ đâu mất tiêu. Chán Mớ Đời 

Cứ nghĩ mà tiếc. Vì nếu bỏ $150 mua cái đồng hồ là xem như mình phải làm ra $300 rồi đóng thuế đủ trò mất 50%. Nếu không mua thì mua cổ phiếu. Làm tính ngày nay, trung bình 35 năm qua là 12% lời mỗi năm. Bỏ $300 thì hôm nay sẽ có $19,592.88. Hai vợ chồng đi chơi thả dàn. Trong khi cái đồng hồ Gucci biến mất. Xem như mất 20 ngàn khơi khơi để lấy le hàng xóm.

Tại sao người ta thích, muốn được mọi người xem là giàu có hơn là có tiền thật sự. Đeo cái ví Louis Vuitton giá $2,000, mà chưa có tới $100 thay vì cái ví $100, có $1,900 tiền tươi. Đó là tư duy của phụ nữ nên mình chả hiểu. Thật tế thì chả ai để ý đến mình, có lẻ vì vậy mà thiên hạ phải mua sắm, ăn diện làm nổi để được thiên hạ chú ý đến.

Theo thống kê, khoảng 75% hàng xa xỉ đều được các tầng lớp trung lưu và thấp hơn mua sắm. Cho thấy chiếc áo không làm nên thầy tu. Người giàu có thì ai cũng biết nên họ đâu cần phải khoe khoang. Mình mò tài liệu về người Việt thì được biết tổng quan về thị trường hàng xa xỉ của Việt Nam thì thất kinh. Mình nhớ dạo covid, thiên hạ cũng làm đồ giả như khẩu trang hiệu GUCCI bú xua la mua để đeo. Ra tiệm Song Long, mua đồ về ăn, thấy bà chủ gọi điện thoại đặt hàng khẩu trang Gucci. Hình như vi khuẩn covid thấy khẩu trang hạng giả đồ hiệu là sợ không dám tấn công.

Thị trường hàng xa xỉ của Việt Nam đã tăng trưởng nhanh chóng do tầng lớp trung lưu gia tăng, đô thị hóa và thu nhập khả dụng ngày càng tăng. Theo báo cáo Statista năm 2025, thị trường hàng xa xỉ của Việt Nam là một phần của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương rộng lớn hơn, dự kiến ​​sẽ chiếm 50% doanh số bán hàng xa xỉ toàn cầu vào năm 2030. Mặc dù con số chính xác của Việt Nam nhỏ hơn Trung Quốc, nhưng những người tiêu dùng trẻ tuổi và đầy tham vọng của đất nước này (đặc biệt là ở Sàigòn và Hà Nội) là những động lực chính. Về Việt Nam, nghe kể người ta mua đồ hiệu đem đến nhà cán bộ rồi quẳng qua cổng. Kinh

 Thị trường hàng xa xỉ tại Việt Nam được định giá khoảng 2,5 tỷ đô la vào năm 2024, với mức tăng trưởng dự kiến ​​là 5–7% hàng năm cho đến năm 2030, theo Euromonitor. Các phân khúc chính bao gồm thời trang (túi xách, quần áo), đồng hồ, đồ trang sức và mỹ phẩm.

Giống như xu hướng toàn cầu (nơi 70–75% chi tiêu xa xỉ đến từ các hộ gia đình có thu nhập trung bình), tầng lớp trung lưu của Việt Nam (các gia đình kiếm được 15.000–50.000 đô la mỗi năm) đóng góp đáng kể. Người tiêu dùng có thu nhập thấp hơn cũng tham gia, thường thông qua các thị trường đồ cũ hoặc hàng xa xỉ cấp thấp (ví dụ: nước hoa, phụ kiện nhỏ). Các cửa hàng Louis Vuitton, Gucci, Chanel, Rolex và Dior có các cửa hàng chính tại Quận 1 của Sàigòn và Tràng Tiền Plaza của Hà Nội. Các thương hiệu "xa xỉ dễ tiếp cận" như Michael Kors và Coach cũng nhắm đến tầng lớp trung lưu của Việt Nam.

Mức tiêu thụ hàng xa xỉ của Việt Nam phản ánh cả xu hướng toàn cầu và sắc thái địa phương, với người mua thuộc tầng lớp trung lưu và hạ lưu bị thúc đẩy bởi địa vị, phương tiện truyền thông xã hội và các giá trị văn hóa như "thể diện". Tương tự như con số 75% toàn cầu, tầng lớp trung lưu của Việt Nam (ước tính chiếm 50% dân số vào năm 2030, theo Ngân hàng Thế giới) mua các mặt hàng xa xỉ để thể hiện sự thành công. Ví dụ, một chiếc ví Gucci trị giá 500 đô la là biểu tượng địa vị đối với những người trẻ chuyên nghiệp kiếm được 1.000 đô la/tháng. Người tiêu dùng có thu nhập thấp hơn có thể tiết kiệm trong nhiều tháng hoặc mua các mặt hàng đã qua sử dụng thông qua các nền tảng như The Luxury Closet.

 Ảnh hưởng của phương tiện truyền thông xã hội: Instagram và TikTok thúc đẩy nhu cầu, với những người có ảnh hưởng giới thiệu lối sống xa xỉ. Theo báo cáo năm 2024 của Deloitte, Thế hệ Z (18–25) và thế hệ thiên niên kỷ (26–40) chiếm 60% lượng mua hàng xa xỉ, thường ưu tiên các thương hiệu hơn là tiết kiệm.

 Ở Việt Nam, sở hữu các mặt hàng xa xỉ giúp nâng cao vị thế xã hội, đặc biệt là trong các sự kiện như Tết Nguyên đán hoặc đám cưới. Điều này phản ánh áp lực trong Cuộc đua đến nơi không đâu (từ câu hỏi trước của bạn), nơi sự xác nhận bên ngoài thúc đẩy hành vi, dù là học thuật hay vật chất. Về quê cũng thấy thiên hạ bận đồ hiệu. Vấn đề là mình không biết hàng nhái hay hàng thật.

 Lạm phát (3–4% vào năm 2025) và chi phí sinh hoạt tăng cao gây sức ép lên ngân sách của tầng lớp trung lưu, nhưng chi tiêu xa xỉ vẫn tiếp diễn, thường thông qua tín dụng hoặc các kế hoạch trả góp. Người mua có thu nhập thấp hơn có thể phải đối mặt với nợ nần, phản ánh mô hình toàn cầu khi 40% Thế hệ Z phải gánh nợ cho hàng xa xỉ (CreditKarma, 2023).

Sources: Statista (2025), Euromonitor (2024), Deloitte (2024), World Bank (2023), Vietcombank (2025),

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao Vatican là quốc gia nhỏ nhất thế giới

 Nhớ lần đầu tiên đến La Mã, ghé lại tòa thánh Vatican thì khám phá không phải thuộc nước Ý Đại Lợi mà là một quốc gia nhỏ nhất thế giới. Sau này mình có đến nước San Marino cũng nằm chơi vơi giữa nước Ý Đại Lợi. Tuần này các Hồng y trên thế giới đã nhanh chóng bầu được giáo hoàng mới, một Hồng y xuất thân từ Hoa Kỳ.

Sự thành hình của Vatican, tức Quốc gia Vatican (Vatican City State), là một quá trình kéo dài qua 20 thế kỷ, gắn liền với sự phát triển của Giáo hội Công giáo Roma và vai trò của các giáo hoàng. Sau này, giáo hội Công Giáo bị chia đôi, rồi có hai vị giáo hoàng, 1 tại thành phố Avignon của Pháp ngày nay, và một tại La-MÃ.

Theo truyền thống Công giáo, Thánh Paolo, được coi là giáo hoàng đầu tiên, bị tử đạo và chôn cất tại đồi Vatican ở Roma khoảng năm 64-67. Ngôi mộ của ông trở thành điểm hành hương quan trọng cho các Kitô hữu. Sau khi Hoàng đế Constantine I, nghe lời vợ trở về đạo và hợp pháp hóa Kitô giáo qua Sắc lệnh Milano (313), ông đã hiến tặng đất và xây dựng Vương cung thánh đường Thánh Paolo đầu tiên trên ngôi mộ của Thánh Paolo. Khu vực Vatican bắt đầu trở thành trung tâm tôn giáo.

Thánh đường đầu tiên được xây trên ngôi mộ của thánh Paolo tại La-mã. Mình có kể sự hình thành của tánh đường Paolo này trong bài trước 

Năm 756, Vua Pepin của người Frank hiến tặng các vùng đất ở miền trung Ý cho giáo hoàng, hình thành Nhà nước Giáo hoàng (Papal States). Điều này trao cho giáo hoàng quyền lực thế tục (chính trị) bên cạnh quyền lực thiêng liêng, với Vatican là trung tâm hành chính và tôn giáo. Vatican phát triển thành một pháo đài và trung tâm quyền lực. Các giáo hoàng thường xuyên xung đột với các hoàng đế và vua chúa châu Âu (như trong Tranh cãi Phong chức), củng cố vai trò của Vatican trong chính trị và tôn giáo. Khi xưa, đức giáo hoàng hay đem quân đi đánh các vương quốc không cúng dường.

Bản đồ cho thấy Ý Đại Lợi khi xưa gồm có rất nhiều vương quốc, đến khi ông Garibaldi, kêu gọi thống nhất xứ spaghetti này. Đất của các giáo hoàng (papal States màu tím khá rộng) 

Thời kỳ Phục Hưng và suy giảm quyền lực thế tục (Thế kỷ 15-19) Vatican trở thành trung tâm văn hóa và nghệ thuật trong thời Phục Hưng. Các giáo hoàng như Julius II tài trợ xây dựng lại Vương cung thánh đường Thánh Paolo (1506-1626) và trang trí Nhà nguyện Sistine. Tuy nhiên, thời kỳ Avignon (1309-1377) và Đại Ly giáo phương Tây (1378-1417) tạm thời làm suy yếu vị thế của Vatican. Vụ này, nếu ai viếng thành phố Avignon của Pháp sẽ thấy toà nhà của giáo hoàng (palais des Papes). Ông ở Avignon, ông ở La-mã kêu tôi mới là người đại diện cho các con chiên. Cuối cùng họ đồng ý La-MÃ là trung tâm của Công Giáo.

Quốc gia bé nhỏ nhất thế giới và đội quân gồm 138 người lính Thụy sĩ

Thế kỷ 19: Phong trào thống nhất Ý do ông Gaảibaldi khởi xướng, đe dọa Nhà nước Giáo hoàng. Năm 1870, quân Ý chiếm Roma, sáp nhập Nhà nước Giáo hoàng vào Vương quốc Ý. Đức giáo hoàng Pius IX, không vui nên tự xem mình là tù nhân trong toà thánh Vatican. Không nhìn nhận xứ Ý Đại Lợi, đã chiếm đất của toà thánh. Vấn đề của người Ý Đại Lợi là làm gì với đức giáo hoàng sau khi tịch thâu hết đất đai của nhà thờ và vẫn xem là vị lãnh đạo thiên chúa giáo của họ.

Thế là đức giáo hoàng cứ sống trong toà thánh Vatican và nhận tiền hổ trợ, cúng dường của con chiên khắp thế giới để sống trong khi chính phủ Ý Đại Lợi thì không dám đuổi nhà thờ ra khỏi toà thánh Vatican vì sợ bị thế giới lên án. Đến khi ông Benito Mussolini, lên nắm chính quyền với Đảng phát -xít thì ông ta đột phá tư duy, cho nhà thờ thành lập một thực thể độc lập có chủ quyền như nước San Marino. Vừa làm vừa lòng nhà thờ vừa lấy lòng dân ý, theo chỉ tiêu nhất chúa nhì cha thứ 3 Mussolini.

Đức giáo hoàng và Mussolini ký hiệp ước Lateran công nhận toà thánh Vatican là chủ thể độc lập

Thế là vào năm 1929, Giáo hoàng Pius XI và chính phủ Ý (dưới thời Mussolini) ký Hiệp ước Lateran, chính thức thành lập Quốc gia Thành Vatican như một thực thể độc lập có chủ quyền. Vatican được công nhận trên 44 ha đất, với giáo hoàng là nguyên thủ quốc gia. Hiệp ước này giải quyết “Vấn đề Roma” và đánh dấu sự ra đời của Vatican như một quốc gia hiện đại.

Từ 1929, Vatican hoạt động như một quốc gia nhỏ nhất thế giới, với vai trò trung tâm tinh thần của 1,4 tỷ tín hữu Công giáo toàn cầu. Duy trì quan hệ ngoại giao với hơn 180 quốc gia, sở hữu các cơ quan như Thư viện Vatican, Bảo tàng Vatican, và đóng vai trò quan trọng trong các vấn đề quốc tế, văn hóa, và tôn giáo. Ai đến Vatican nên viếng viện bảo tàng này. Có nhiều tác phẩm trên thế giới, do các ông cố đạo đi gì truyền giáo mang về.

Tóm tắc, Vatican thành hình qua ba giai đoạn chính: khởi nguồn từ ngôi mộ Thánh Paolo và sự phát triển của Giáo hội Công giáo, củng cố quyền lực thế tục qua Nhà nước Giáo hoàng, và cuối cùng trở thành một quốc gia độc lập nhỏ bé nhưng có ảnh hưởng toàn cầu nhờ Hiệp ước Lateran 1929.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao nên huỷ bỏ bộ giáo dục

 Giáo dục phổ thông tại Hoa Kỳ

Nhớ tổng thống Obama đọc diễn văn kêu phải tạo cơ hội cho tất cả giới trẻ tại Hoa Kỳ được vào đại học khiến mình buồn cười vì trò mị dân cua chính trị gia. Lý do là trên nguyên tắc ai ở Hoa Kỳ đều có cơ hội để thực hiện giấc mơ của mình. Vấn đề là khả năng và hoàn cảnh. Điển hình, mình muốn trở thành cầu thủ bóng rổ như Kobe Bryant để được giàu có nhưng không có khả năng thì cũng ngọng.Tương tự có người không có khả năng học cao, vào đại học nhưng lại có khả năng, có khiếu làm nghề tay chân như thợ mộc, sửa xe,… vẫn mở tiệm, buôn bán làm giàu, ngược lại có người không có khiếu làm việc tay chân nhưng có khả năng tính toán để trở thành kỹ sư. Ước mơ là một việc nhưng phải hiểu rõ khả năng của mình.

Theo thống kê thì chính phủ Hoa Kỳ chi trung bình $17,700 cho mỗi học sinh phổ thông với 119.1 tỷ đô la  hay 13,6% cho ngân sách hàng năm còn lại 85,4% ngân sách dùng để trả lương giáo chức này nọ,…

The U.S. government spends roughly $17,700 per student annually on K-12 public education, with the federal government contributing about $119.1 billion or 13.6% of the total funding. This includes federal, state, and local government funding. For public postsecondary schools, the average per-pupil spending is $30,228,

Nền giáo dục Hoa Kỳ có sự nghịch lý như sau: nền giáo dục phổ thông thì te tua, chính phủ Hoa Kỳ trả tiền rất nhiều cho mỗi học sinh hàng năm nhưng lại ở vào hạng gần chót trên thế giới. Cứ tưởng tượng trên 3 triệu nam sinh tại Hoa Kỳ mỗi năm không tốt nghiệp trung học phổ thông. Đọc không thạo. Ngược lại chương trình giáo dục đại học được xem là số một trên thế giới. Hàng năm có trên 300,000 sinh viên đến từ Trung Cộng, 275,000 đến từ ấn độ,… hình như Việt Nam có đến 35,000 du học sinh. Người ta lý giải là giáo dục phổ thông đều tuân theo chỉ thị của bộ giáo dục liên bang còn đại học thì tự do, do các trường đại học tự chọn chương trình giảng dạy. Không phụ thuộc tiền bạc vào chính phủ.

Bộ giáo dục liên bang được thành lập vào năm 1979 dưới thời tổng thống Jimmy Carter. Ngày nay chúng ta có thể tranh luận là nền giáo dục Hoa Kỳ không khá hơn trước kia mà có thể tệ hơn trước khi bộ giáo dục liên bang được thành lập. Thật ra nền giáo dục Hoa Kỳ đã xuống dốc trước khi bộ giáo dục liên bang được thành lập, sự thành lập bộ giáo dục liên bang, giúp xuống dốc nhanh hơn và ngày nay chính phủ Trump 2.0 giải thể, để cho các tiểu bang tự lo liệu tại địa phương. Người dân địa phương hiểu rõ hoàn cảnh địa phương, từng học khu để lựa chọn cách giáo dục thay vì phải theo chỉ thị của chính phủ liên bang. Mình nhớ chính phủ Trump 1.0 có mời một bà gốc đại Hàn, nổi tiếng thay đổi nền gái dục ở Hoa Thịnh Đốn, nhưng sau đó bị công đoàn giáo chước làm áp lực nên từ chối lời mời của chính phủ Trump. Thay vào đó bà chủ công ty đa hệ Ámways, được bổ nhiệm là bộ trưởng giáo dục nhưng 4 năm chả làm được gì cả. Kỳ này giải thể luôn.

Nhớ dạo con mình còn đi học phổ thông, qua bao nhiêu chương trình của liên bang đưa ra như dưới thời tổng thống BUsh COn, như chương trình No Child Left Behind, hay Race To The Top, dưới thời tổng thống Obama mà bộ giáo dục tốn 4.3 tỷ đô la mà không đem lại kết quả, khiến bao nhiêu phụ huynh nổi điên. Các trường chạy theo thành tích, khiến học sinh tự tử. Con mình được giáo viên đề nghị theo học các chương trình GATE, hiệu trưởng và giáo viên gọi điện thoại kêu đừng đi, ở lại trường vì có chương trình dành cho học sinh giỏi này nọ. Lý do là muốn đạt thành tích có nhiều học sinh thi cuối năm đạt điểm cao chớ chả lo lắng gì về giáo dục con mình. Cali có chương trình GATE, để các học sinh có khả năng tiếp thu nhanh không phải chán nản vì thầy cô phải dạy chậm cho cả lớp theo kịp. Đây họ tách riêng các học sinh tiên tiến này để giảng dạy nhanh chóng hơn.

Có một phim tựa đề quên rồi, hình như Race to the Nowhere. Trong trường con mình do các phụ huynh mướn để cho xem, để hiểu áp lực của chương trình này khiến một cô học sinh gái da trắng, học giỏi nhưng vì điểm xuống nên tự tử. Khiến bà mẹ lên tiếng nhưng chính phủ Obama không màn. https://en.wikipedia.org/wiki/Race_to_Nowhere

Thật ra trước 1979, nền giáo dục Hoa Kỳ đã xuống dốc. Do đó chính phủ Carter đột phá tư duy sáng lập bộ giáo dục liên bang để lèo lái giáo dục. Thay vì thay đổi, bộ giáo dục liên bang lại giúp cho nền giáo dục xuống dốc nhanh hơn. Nếu một công ty tư nhân mà thua lỗ hàng năm thì sẽ bị phá sản còn bộ giáo dục Hoa Kỳ càng không đạt các chỉ tiêu thì họ càng ra thêm nhiều chính sách, tốn thêm tiền. 

Thật ra hệ thống giáo dục Hoa Kỳ ngày nay đã bỏ nền căn bản của giáo dục là dạy học sinh tư duy, suy nghĩ. Bù lại họ định hướng, muốn học sinh phải suy nghĩ như thế nào mới đúng. Thay vì nuôi dưỡng tư duy phản biện, critical thinking, học đường chú tâm vào cảm xúc, nhồi sọ học sinh về các sinh hoạt, đường lối chính trị. Như chúng ta thấy chủ nghĩa thức tĩnh được dạy hướng dẫn trong trường, họ khuyến khích học sinh hãy theo cảm tính giới tính của mình, muốn thay đổi giới tính,…. Thay vì học về toán học, các môn nhân văn, đạo đức, họ chú tâm hướng dẫn học sinh về ý thức hệ. Về xét lại lịch sử dựa trên căn bản đạo đức ngày nay. Lên án lịch sử,…

Tiền bạc thay vì dùng để trả cho các lớp học, xây với các phòng thí nghiệm, khoa học,… họ dùng vào trả tiền cho các chế độ quan liêu như các nghiên cứu thức tĩnh vớ vẩn. Mình nhớ có bà Mỹ quen, phải dạy con ở nhà (home schooling). Ai có tiền thì gửi con đến các trường tư, còn nghèo thì ngọng, để cho con mình học tập chủ nghĩa thức tĩnh về nhà chửi bố mẹ là kỳ thị này nọ,.. nhớ thời ông Bush con, đề nghị mỗi học sinh có một voucher, dạo đó $5,000/ học sinh mà chính phủ phải trả hàng năm. Họ đề nghị học sinh nhận voucher rồi muốn học trường nào thì cứ đem lại nộp cho trường đó để ghi danh học nhưng công đoàn giáo chức phản đối. Lý do là nếu như vậy phụ huynh đưa con đi đến các trường học tân tiến hết. Mấy trường kia là ngọng, không đủ học sinh thì sao.

Ở Cali, học khu nào có nhiều học sinh da vàng, thường các trường này có điểm cao, được gọi là Distinguished School. Điển hình là thành phố Irvine, do đó bố mẹ dọn về thành phố này để con đi học trường giỏi nên nhà cửa lên như điên. Các học khu có người Việt nhiều như thành phố Westminster hay Garden Grove đều có trường tốt nhưng không bằng Irvine vì có nhiều học sinh gốc Mễ, nên cân bằng lại tỏng khi Irvine thì đa số là da vàng.

Học sinh không hưởng được gì cả chỉ có các giáo viên là hưởng lợi, các công đoàn giáo chức, tranh đấu quyền lợi cho các hội viên giáo chức để họ khỏi bị sa thải. Lương cao thay vì giáo viên dỡ thì phải sa thải. Họ chống các trường Charter (có phụ huynh hợp tác), không cho phụ huynh góp ý kiến. Họ nghĩ họ là những trí thức, giỏi, biết con của chúng ta cần phải học gì. Họ chống vụ voucher cho học sinh. Mỗi học sinh có thể dùng cái voucher này để nộp cho trường mình muốn con mình theo học. Nếu làm vậy thì các trường có giáo chức dỡ sẽ phải đóng cửa. Nhớ có chị bạn ở Santa Ana nhưng lại lấy địa chỉ của người quen để con mình học ở trường Fountain Valley, có thầy giỏi hơn. Mình khi xưa, ở Westminster, sau phải chạy về học khu Villa Park để khỏi phải trả tiền trường tư.

Nếu không có liên bang dính vào thì tại địa phương, sẽ có sự tranh dành học sinh, tự do muốn học trường nào họ muốn thay vì bắt buộc ai ở đâu học tại đó. Mỗi học khu sẽ bầu cho ai có chương trình về giáo dục tốt, thay vì cứ chạy theo các chương trình do liên bang đưa ra. Không được uyển chuyển. Khi phụ huynh có sự lựa chọn, họ sẽ biết trường học nào tốt cho con họ. Ai cũng muốn mang lại cho con nhiều điều tốt đẹp. Lý do đó mà mình đồng ý việc huỷ bỏ bộ giáo dục liên bang, tốn tiền, quan liêu mà không đưa đến kết quả cụ thể và tích cực.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

 

Ngày Từ Mẫu hay ngày thương mại hoá

Nói cho ngay, mình chỉ tham dự ngày lễ từ mẫu từ khi lấy vợ vì ở Việt Nam thì có Vu Lan, rồi đi Tây có vụ Fête des Mères. Hình như cuối tháng 5. Fête des mères bên Tây, để tôn vinh mấy bà mẹ, cùng lúc khuyến khích mấy bà đầm đẻ thêm vì Pháp nướng bao nhiêu triệu người trong thế chiến thứ 1. Hình như 1.4 triệu lính.

Ngày Mother’s Day (Ngày của Mẹ), mình dịch Ngày Từ Mẫu tại Hoa Kỳ là một ngày lễ quan trọng để tôn vinh và tri ân các bà mẹ, được tổ chức hàng năm vào Chủ nhật thứ hai của tháng Năm. Sự khởi sinh của ngày này có nguồn gốc sâu xa trong lịch sử và gắn liền với những nỗ lực của nhiều cá nhân, đặc biệt là phụ nữ, nhằm ghi nhận vai trò của các bà mẹ trong gia đình và xã hội.

Ý tưởng về một ngày dành riêng để tôn vinh các bà mẹ có thể được truy nguyên từ các truyền thống cổ xưa, như lễ hội tôn vinh các nữ thần mẹ trong văn hóa Hy Lạp và La Mã, hoặc “Mothering Sunday” ở Anh vào thế kỷ 17, khi mọi người trở về thăm mẹ và nhà thờ chính của họ vào Chủ nhật thứ tư của Mùa Chay. Tuy nhiên, Mother’s Day hiện đại tại Hoa Kỳ có nguồn gốc cụ thể từ thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, gắn liền với các phong trào xã hội và cá nhân tại Mỹ. Và từ đó lây lan khắp thế giới. Cho thấy văn hoá Mỹ diễn biến hoà bình khắp nơi.

Trong thời nội chiến Hoa Kỳ, bà Julia Ward Howe, một nhà hoạt động vì hòa bình, ngày nay người ta gọi phản chiến và tác giả của bài hát “Battle Hymn of the Republic”, là một trong những người đầu tiên đề nghị một ngày dành cho các bà mẹ tại Hoa Kỳ. Năm 1870, sau khi chứng kiến sự tàn phá của Nội chiến Hoa Kỳ và Chiến tranh Pháp-Phổ, bà Howe viết bản tuyên ngôn Ngày Từ Mẫu “Mother’s Day Proclamation”, kêu gọi các bà mẹ trên thế giới đoàn kết vì hòa bình. Ngày nay các tín đồ Trump và Kamala nên hợp tác, đoàn kết vì hòa bình thay chửi nhau. Có bà Mỹ được tổng thống Biden đề nghị cho quan toà tối cao pháp viện, kêu không thể định nghĩa được phụ nữ là gì. Nay có chuyển giới tính, đồng tính đủ trò nên có thể vài năm nữa họ sẽ không cho gọi ngày từ mẫu. Gọi ngày từ mẹ.

 Bà đề nghị một ngày cho người mẹ Hoà Bình “Mother’s Day for Peace” được tổ chức vào ngày 2 tháng 6 hàng năm, nhấn mạnh vai trò của các bà mẹ trong việc ngăn chặn chiến tranh và thúc đẩy hòa bình. Mặc dù ý tưởng của bà Howe không được áp dụng rộng rãi, nó đã truyền cảm hứng cho các phong trào sau này và đặt nền móng cho việc tôn vinh các bà mẹ sau này.

Bà Ann Reeves Jarvis, một nhà hoạt động xã hội ở tiểu bang Tây Virginia, đóng vai trò quan trọng trong việc đặt nền móng cho Mother’s Day tại Hoa Kỳ. Trong và sau Nội chiến Hoa Kỳ (1861–1865), bà tổ chức các “Mothers’ Day Work Clubs” để cải thiện điều kiện y tế và vệ sinh, hỗ trợ các bà mẹ chăm sóc con cái trong bối cảnh chiến tranh. Có nhiều bà mẹ, con trở về bại tướng cụt chân, hay vĩnh viễn ra đi trên chiến trường. Nên cần có sự hổ trợ về mặt tinh thần.

Sau chiến tranh, Jarvis tổ chức “Mothers’ Friendship Day” để hòa giải các gia đình và cộng đồng bị chia rẽ giữa phe Liên bang (Bắc) và Liên minh (Nam). Nói như ngày nay là hòa hợp hoà giải bên thắng cuộc và bên thua cuộc. Những hoạt động này nhấn mạnh vai trò của các bà mẹ trong việc hàn gắn xã hội Hoa Kỳ sau cuộc nội chiến. Tinh thần cộng đồng và sự cống hiến của bà Jarvis đã truyền cảm hứng cho con gái bà, Anna Jarvis, người sau này biến Mother’s Day thành một ngày lễ quốc gia. Sau 30/4/75 nếu Việt Nam có mấy bà kêu gọi đoàn kết nam Bắc thay vì mấy tượng người mẹ anh hùng tốn tiền người dân. 

Bà Ann Jarvis (1864–1948) được công nhận là người sáng lập Mother’s Day hiện đại tại Hoa Kỳ. Sau cái chết của mẹ mình, bà Ann Reeves Jarvis, vào năm 1905, Anna quyết tâm thực hiện ước mơ của mẹ về một ngày đặc biệt để tri ân các bà mẹ.

Năm 1907, Anna Jarvis bắt đầu chiến dịch vận động cho một ngày lễ quốc gia dành cho các bà mẹ. Bà tổ chức một buổi lễ tưởng niệm mẹ mình tại Nhà thờ Giám lý Andrews ở Grafton, Tây Virginia, vào ngày 10 tháng 5 năm 1908. Đây được coi là lễ Mother’s Day chính thức đầu tiên tại Hoa Kỳ. Trong buổi lễ, Ann tặng 500 bông hoa cẩm chướng trắng, loài hoa yêu thích của mẹ bà, cho những người tham dự, tượng trưng cho tình yêu và sự tinh khiết của tình mẫu tử. Hoa cẩm chướng trắng sau này trở thành biểu tượng của Mother’s Day. 

Hình như màu trắng dành cho ai đã mất mẹ, và màu đỏ dành cho ai còn mẹ.

Bà Anna Jarvis không ngừng vận động để Mother’s Day được công nhận trên toàn quốc. Bà viết thư cho các chính trị gia, tổ chức tôn giáo, và các nhà lãnh đạo cộng đồng, nhấn mạnh rằng các bà mẹ xứng đáng được tôn vinh vì những hy sinh thầm lặng. Xin nhắc lại dạo ấy phụ nữ chưa được phép đi bầu hay đi làm, đa số ở nhà lo nấu ăn cho chồng con, làm việc nội trợ, nên ý tưởng tôn vinh sự hy sinh của người mẹ được nhìn nhận. Năm 1910, Tây Virginia trở thành bang đầu tiên công nhận Mother’s Day là ngày lễ chính thức. Các bang khác nhanh chóng theo sau.

 Năm 1914, sau nhiều năm vận động, Tổng thống Woodrow Wilson ký tuyên bố chính thức công nhận Mother’s Day là ngày lễ quốc gia, được tổ chức vào Chủ nhật thứ hai của tháng Năm hàng năm. Tuyên bố này kêu gọi người dân treo cờ để bày tỏ tình yêu và sự kính trọng đối với các bà mẹ trên toàn quốc. Ngày nay chả thấy ai treo cờ cả.

Vấn đề là chúng ta ở xứ Mỹ, trung tâm của xứ tư bản nên mọi thứ đều được diễn biến hoà bình để làm tiền. Ngày Từ Mẫu cũng được thương mại hoá để thiên hạ chi tiêu và bán hàng. Trái với ý tưởng ban đầu, là ngày người Mỹ đi thăm viếng mộ mẹ đã qua đời, hay ngồi nhớ lại, ôn lại kỷ niệm về mẹ. 

 Sau năm 1914, Mother’s Day nhanh chóng trở thành một ngày lễ phổ biến tại Hoa Kỳ. Người dân tổ chức bằng cách tặng hoa, thiệp, quà, hoặc dành thời gian bên mẹ. Hoa cẩm chướng trắng (tượng trưng cho mẹ đã qua đời) và đỏ/hồng (cho mẹ còn sống) trở thành biểu tượng phổ biến.

Bà Anna Jarvis ban đầu hình dung Mother’s Day như một ngày để bày tỏ tình cảm cá nhân, không phải cơ hội thương mại. Tuy nhiên, vào những năm 1920, các công ty hoa, thiệp chúc mừng, và quà tặng bắt đầu khai thác ngày lễ để kiếm lợi nhuận. Điều này khiến Anna Jarvis phẫn nộ. Bà dành phần đời còn lại để đấu tranh chống lại sự thương mại hóa, thậm chí kiện các công ty và tổ chức sử dụng tên “Mother’s Day” vì mục đích lợi nhuận. Bà ta cho rằng gửi mấy thiệp mua ở chợ cho mẹ là vô nghĩa. Tố thơn là viết những gì mình nói với mẹ thay vì mua những sáo ngữ qua các thiệp. Mình nhớ hồi mới lấy vợ cũng hay mua mấy cái thiệp này cho mụ vợ khi có sinh nhật, hay Tết nhất. Mấy lời rất hay nhưng khi có con rồi thì hết. Để dành tiền mua tả cho con. Mất hết lãng mạn tính, nên đồng chí gái kêu mình thuộc dạng lãng xẹt. Năm 1948, khi qua đời, Anna Jarvis sống trong nghèo khó và không hài lòng với cách ngày lễ mà bà sáng lập đã bị biến đổi.

Mình nghĩ tại sao phải đợi đến ngày chủ nhật thứ hai của tháng 5 để tôn vinh mẹ mình. Mấy ngày khác mình không nhớ mẹ. Người già họ rất cô đơn, chỉ mong con cháu gọi điện thoại hỏi thăm, có dịp ghé thăm là họ mừng lắm. Lâu lâu, có mấy người bạn học xưa, ghé thăm bà cụ mình, khiến bà cụ cảm động. Không ngờ 50 năm qua mà còn nhiều người bạn vẫn nhớ đến mình.

Hình như Việt Nam cũng tổ chức ngày Từ Mẫu cùng ngày với Hoa Kỳ. Sáng nay chạy lên vườn mình thấy ngay góc đường hai bên lề mấy người Mễ đứng bán mấy bó hoa. 

Đúng ra thì ý nghĩa của ngày từ mẫu vẫn còn đó. Ngày này không phải vì tiền bạc mà là ngày để nhớ đến công sinh thành của người mẹ. Nói theo từ của Hà Nội là ngày tưởng nhớ đến người mẹ anh hùng trên toàn thế giới. Một ngày để chúng ta nhớ đến sự hy sinh của mẹ, công sức, sự bình tĩnh, vững chãi nuôi chúng ta khôn lớn, những khi đau ốm phải thức khuya dậy sớm. 

Một ngày không vì các món quà mà một ngày để cảm ơn sự hy sinh của mẹ. 

Muốn ăn mừng ngày này, làm những điều giản dị. Gọi điện thoại mẹ, viết cho mẹ lá thư hay viếng mộ của mẹ để thắp nén hương. Quan trọng nhất là khi mẹ còn sống nên viếng thăm thường xuyên. Đừng để mẹ mất rồi tuyên bố đổi thiên thu lấy nụ cười của mẹ. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Du lịch Tây Ban Nha cần biết

Đồng chí gái có đi Tây Ban Nha nhưng chỉ đến Barcelona mấy ngày. Mình dự định năm nay đi hành hương từ Porto, Bồ Đào Nha đến Santiago de Compostella với đồng chí gái nên đang xem chương trình nên dẫn vợ đi chơi chỗ nào sau vụ này. Mình thì khi xưa có đi Tây Ban Nha khắp nơi suốt 3 tháng mùa hè. Đọc lại thêm tin tức ngày nay thì có nhiều điểm lạ nên ghi lại đây để tránh bị lộn xộn khi đi chơi. Dạo này du khách Mỹ không còn được ưa chuộng như xưa, họ kiểm soát kỷ lắm vì có nhiều người đến ở, làm việc quá thời gian của chiếu khán. Cần có chiếu khán để vào xứ này bắt đầu 2026 (ETIAS).

Xứ này khi xưa, mình đi chơi thì mới thoát khỏi chế độ độc tài của Franco mà họ gọi El Gaudillo. Dân tình chửi rủa chế độ Franquiste. Quân đội tính đánh chiếm quốc hội để dẹp bỏ chế độ dân chủ, may ông vua Carlos mới lên đài truyền hình kêu gọi, binh sĩ trở về căn cứ quân đội. 

Ngày nay thì họ theo chế độ xã hội chủ nghĩa mà Franco chống đối, thắng trong cuộc nội chiến mà ai đi chơi gần Madrid thì nên ghé Thung lũng Thượng Đế (Val del dios). Xem đài tưởng niệm những người chết trong cuộc nội chiến, quân chống cộng sản của phe thắng cuộc còn phe thua cuộc thì đến bây giờ cũng chưa được cái gì. Cho nên dân miền Nam dưới chế độ Việt Nam Cộng Hoà không nên mơ chuyện hòa giải hoà hợp với bên thắng cuộc. Lịch sử luôn luôn do người thắng cuộc viết lại.

Bác nào đi Tây Ban Nha mà thấy hình ảnh mấy cô, mấy cậu bận áo phản quang là biết gái hay trai nhà thổ. Nghe nói Madrid đồng tính đông như quân nguyên

Xứ này, làm nghề nhà thổ thì được phép, không bị cấm nhưng nếu các cô hay các cậu đứng đường chào khách như ở ngoài rừng Boulogne của Paris thì phải bận áo phản quang để tránh tai nạn. Nếu không bận thì có thể bị phạt 40 Euro. Điển hình ở Els Alamus, vùng Catalunia. Kinh

Không được đặt tên con với những tên nổi tiếng như Hitler, Lucifer, Michael Jackson,…vì sợ đi học, con nít sẽ bị trêu chọc như Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen.

Ở Sevilla, vùng Andalusia, mình định sẽ đưa mụ vợ đến đây, vùng này rất đẹp, để nghe và nhảy flamenco. Người dân hay ngồi ngoài đường, uống cà phê, uống rượu bia, chơi cờ. Nay bị cấm vì sợ làm ồn ào khi người chơi la hét này nọ. Nay bị cấm nhưng lại cho phép bắn pháo bông khi các lễ lạc của giới đồng tính. Chán Mớ Đời 

Có thành phố Zamora, có đội banh khá nổi tiếng, mình chưa bao giờ đến, hiện nay cấm không được hát ngoài đường hay la hét. Không biết bị phạt bao nhiêu.

Ở tỉnh Cadiz, mình có ghé lại đây một ngày, họ cấm không được quăng gạo khi đám cưới. Thường phong tục của người Tây Ban Nha, là sau khi ông cố đạo tuyên bố hai người thành đôi vợ chồng, khi bước ra khỏi cửa nhà thờ thì họ hàng hai bên, lấy nắm gạo quăng lên đầu họ để chúc lành, ấm no một đời làm ô sin cho vợ.

Không được dành chỗ tại bãi biển. Thường mấy vùng biển vào mùa hè đông lắm, thiên hạ hay ra sớm, lấy khăn, làm dấu, xí chỗ cho gia đình, thân hữu. Nay bị cấm. Nếu làm thì sẽ bị phạt có thể 3000 Euro . Mình đoán là thiên hạ hay đạp nhau khi dành chỗ. Ai đi mấy thành phố như Cullera, Algarrobo,…thì nên nhớ quy tắc của người Mỹ First come first serve.

Ở thành phố Vigo, cấm được đái ngoài biển. Anh bơi ra ngoài hay mắc tè, không được đi ra biển tè. Hay dùng xà bông Cô Ba hay rửa chén bát ngoài biển. Có thể bị phạt đến 750 Euro. Ở hồ tắm công cộng thì họ có bỏ hoá chất để khi ai tè thì nước tiểu sẽ đổi màu là người ta biết nhưng ở biển thì sao biết ai tè. Chán Mớ Đời 

Khi người ta ở nhà mình không trả tiền thì không được cúp nước hay điện, khi chưa có lệnh toà án. Cái này thì ở Cali cũng tương tự.

Họ cấm xây các lâu đài cát ở bãi biển để tránh chửi lộn, dành chỗ này nọ. Mùa hè đông lắm. Dân miền Bắc âu châu, chạy xuống miền nam để tắm biển nên đông người, không có chỗ mà thiên hạ xây lâu đài tình ái cho con hay người yêu là có thể ăn đòn. Ai muốn vào quốc tịch Tây Ban Nha, chỉ cần mua một căn nhà to đùng là trong vòng 18 tháng là có quốc tịch. Cách đây đâu 10 năm, Tây Ban Nha nổi điên xây nhà rất nhiều để bán cho dân aau châu miền Bắc. Xứ này nổi tiếng là biển đẹp và rẻ nên mỗi năm, dân tình từ Pháp quốc, Bắc Âu, Anh quốc lái xe xuống đây nghỉ hè nên họ xây nhà bán cho dân âu châu nhưng bị khủng hoảng kinh tế thêm quá đắt nên họ ra luật, ai mua nhà thì được vào quốc tịch nên người Tàu, người Việt, hay mấy xứ khác mua nhiều lắm.

Họ cấm khi ngồi ăn xin, ôm chó mèo. Anh chị có thể ăn xin, hợp pháp nhưng cấm sử dụng chó mèo. Lý do là phòng ngừa người ta lợi dụng chó mèo để kiếm thêm tiền. Khi đi làm ở New York, mình hay thấy thiên hạ ăn xin, hay ôm con chó. Người Mỹ thích chó mèo nên bò tới rờ vuốt rồi cho tiền để mua thức ăn cho chó mèo. Nhưng chủ đi mua rượu uống.

Ở Granada vùng Andalusia, ai đi Tây Ban Nha nên đến đây vì có Alhambra, được xem là tuyệt đỉnh nghệ thuật hồi giáo trên thế giới. Cần mua vé trước. Nay thì họ cấm uống rượu nơi công cộng nên có dành một địa điểm riêng gọi là Botellódromo có thể chứa 20,000 người để ngồi nhậu. Xa những khu dân cư.

Chỗ uống rượu, chắc bắt chước Oktober fest cảu Đức quốc.

Để tránh nạn đi lục thùng rác, ở Sevilla, vùng Andalusia mà mình muốn dẫn đồng chí gái đến, cấm không cho lục thùng rác, sẽ bị có thể 750 Euro. Người ta hay lục thùng rác để lượm lon đi bán ve chai. Nhiều khi lục tung ra, rớt dưới đường không bỏ vô lại. Anh đã vô gia cư, không tiền mà đòi phạt 750 Euro thì thằng Tây Ban Nha nào có.

Ở Villanueva de la Torre, họ cấm phơi các chổi chùi nhà nơi lan can, sợ bốc mùi qua hàng xóm.

Ở Benidorm, rất nổi tiếng về bãi biển, họ cấm chơi Paddleball ngoài biển vì sợ an toàn chi đó, bị phạt có thể lên đến 3000 Euro. Tương tự ai nuôi chó mà để ban đêm chó sữa thì bị phạt lên đến 3000 Euro. Cho chim Bồ câu ăn cũng bị cấm vì muốn hạn chế sinh đẻ loại chim này. Bị phạt 300 Euro. Năm ngoái mình ghé Venezia thì nhận thấy ít chim Bồ câu, không như lần trước đến đây, chụp hình vợ con cho chim Bồ câu ăn. Mấy con này bu khắp nới, ỉa trên mấy toà nhà tráng lệ, phải dọn chùi tốn tiền. Lần trước mình đến Milano, ở trước thánh đường Duomo, thiên hạ bán ngô cho Bồ câu, mình không muốn mua vì sợ bị phạt 300 Euro nhưng bị đồng chí gái chửi hà tiện bú xua la mua.

Đi bộ ngoài đường mà không bận áo hay bận đồ tắm ở Barcelona, Málaga thì bị phạt từ 80 đến 200 Euro. Gây nguy hiểm, đang chạy xe mà gặp cô nào đẻ lộ vú dài ra phải ngắm có thể gây tai nạn. Ở thủ đô Madrid, ai hát ngoài đường phải thi bằng được hát ở các nơi công cộng. Để giải thích, ở âu châu, ra biển thì các cô các bà chơi xăng xú, nằm phơi nắng. Nhớ ở vùng Camargue, mình ra biển thấy một cô đầm không bận áo đi vòng vòng bán cà REM, phải kêu lại mua ăn mấy lần để ngắm ngực cô ta. Quá đỉnh. Có lần mấy cô đầm quen ở lữ quán thanh niên với một tên có xe từ Bỉ, rủ đi bãi biển nudist, vô đó thấy Chán Mớ Đời. Đàn ông bụng xệ, con chim như chuối khô, mấy bà thì vú như phương trình bậc 4. Chán Mớ Đời mình thích ngắm mấy cô đầm đi chung hơn.

Xứ Tây Ban Nha từ một nước bị kiểm soát, chế độ quân phiệt khiến đất nước nghèo luôn, nên cuối cùng họ phải thay đổi sau khi Franco qua đời. Lúc Đảng Xã Hội lên nắm chính quyền, họ kêu gọi tự do này nọ. Ngày nay, đọc mấy vụ cấm đoán này thì cho thấy xã hội chủ nghĩa cũng chả khác gì chế độ phát xít. Cấm đoán này nọ.

Nhớ khi xưa, đi chơi ở đây, tối tối, ra các quảng trường của thành phố, nghe thiên hạ đánh đàn guita, hát Flamenco, thiên hạ nhảy rất vui. Mình cũng mò lại học nhảy flamenco, vui lắm. Không khí cảm thấy hồn nhiên, nay cấm đoán đủ trò. Mình muốn dẫn vợ đi lại những vùng, thành phố khi xưa đã đi qua, để lại cho mình nhiều kỷ niệm, nay nghe vậy thấy Chán Mớ Đời.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn